Βλαισογονία σε Παιδιά – Αντιμετώπιση

Η βλαισογονία (στα αγγλικά: genu valgum) αποτελεί ένα από τα πιο συχνά αίτια προσέλευσης, σε ένα παιδο-ορθοπαιδικό ιατρείο. Ας ξεκινήσουμε όμως με τον ορισμό της βλαισογονίας.

• Η βλαισογονία αποτελεί  γωνιώδη „παραμόρφωση“  των κάτω άκρων στο μετωπιαίο επίπεδο, στην οποία, υπάρχει κενό μεταξύ των κνημών και των ποδιών όταν τα γόνατα βρίσκονται σε επαφή.

Με απλά λόγια, εάν φέρετε τα κάτω άκρα σας, το ένα δίπλα στο άλλο, σε περίπτωση βλαισογονίας, τα γόνατα θα έρθουν σε επαφή και οι αρθρώσεις της ποδοκνημικής θα έχουν ένα κενό μεταξύ τους (δείτε την εικόνα παρακάτω).

Βλαισογονία σε Παιδιά – Φυσιολογικό ή όχι;

Η αλήθεια είναι ότι η βλαισογονία αποτελεί ένα „φυσιολογικό στάδιο“ που θα περάσουν τα πόδια των παιδιών, ειδικά στις ηλικίες μεταξύ 3-5 ετών.

Πρέπει όμως πάντα, να εκτιμηθεί από εξειδικευμένο ιατρό, αν η βλαισογονία του κάθε παιδιού είναι φυσιολογική ή όχι.

Συνήθως, αν η βλαισογονία είναι συμμετρική έγκειται στην „φυσιολογική“ βλαισογονία, ενώ αν παρατηρείται μόνο στο ένα πόδι, αυξάνονται οι πιθανότητες να υπάρχει κάποιο παθολογικό αίτιο.

Βλαισογονία σε Παιδιά – Αίτια

Παρόλο που οι περισσότερες περιπτώσεις βλαισογονίας είναι φυσιολογικές, σε ορισμένες περιπτώσεις μπορεί να υποκρύπτονται τα παρακάτω αίτια:

Συμμετρική Βλαισογονία:

• Ιδιοπαθής, στα πλαίσια της επίμονης φυσιολογικής βλαισογονίας
• Νεφρική οστεοδυστροφία
• Σκελετικές δυσπλασίες (πχ: σπονδυλοεπιφυσιακή δυσπλασία, σύνδρομο Morquiro κλπ)

Ασύμμετρη Βλαισογονία:

• Τραυματισμός του σημείου που ελέγχει την ανάπτυξη του οστού λόγω:

• παλαιότερου κατάγματος

• παλαιότερης λοίμωξης (οστεομυελίτιδα)

• κάποιου αγγειακού αίτιου

• Παλαιότερο κάταγμα στο κεντρικό τριτημόριο της κνήμης
• Παρουσία όγκων
• Ινώδης δυσπλασία
• Νόσος των πολλαπλών εξοστώσεων
• Οστεοχονδρώματα
• Νόσος Oilier

Κλινική εξέταση – Συμπτωματολογία

Κατά την κλινική εξέταση πρέπει να γίνει πλήρης έλεγχος της βάδισης, των γωνιωδών αποκλίσεων του παιδιού (βλαισογονία και ραιβογονία) αλλά και των στροφικών αποκλίσεων του παιδιού (βάδιση με τα πόδια στραμμένα προς τα έσω ή προς τα έξω).

• Πρέπει να εκτιμηθεί ο βαθμός της βλαισογονίας και να αξιολογηθεί αν αυτή είναι φυσιολογική, αναλόγως με την ηλικία του παιδιού.

Τα παιδιά δεν εμφανίζουν συνήθως πόνο και οι γονείς συνήθως προσέρχονται στο ιατρείο για να ρωτήσουν αν αυτό που παρατηρούνε στα πόδια του παιδιού τους, είναι φυσιολογικό ή όχι.

Δεν είναι σπάνιο οι γονείς να προσέρχονται για άλλο λόγο στο ιατρείο και ο ιατρός να διαπιστώσει την ύπαρξη της βλαισογονίας και να ενημερώσει τους γονείς για την ύπαρξη της.

• Η οριστική διάγνωση της βλαισογονίας γίνεται με εξειδικευμένες ακτινογραφίες στις οποίες πιστοποιείται η βλαισογονία, εκτιμάται ο βαθμός αυτής αλλά και ποιο οστό ευθύνεται κυρίως για την βλαισογονία.

Τι προβλήματα μπορεί να προκαλέσει μια βλαισογονία ;

Από τον γοφό (την άρθρωση του ισχίου) μέχρι τον άκρο πόδα (διαμέσου του μηριαίου οστού, της άρθρωσης του γόνατος, διαμέσου της κνήμης και της άρθρωσης της ποδοκνημικής) υπάρχει μία „σύνδεση“ των οστών 

Όταν η „σύνδεση“ αυτή είναι φυσιολογική (δεν υπάρχει δηλαδή βλαισογονία ή ραιβογονία) τότε κατά την βάδιση, το τρέξιμο και γενικότερα κατά την φόρτιση του σκέλους οι δυνάμεις διέρχονται από το μέσο της άρθρωσης του γόνατος.

Όταν υπάρχει βλαισογονία τότε ο κύριος όγκος των δυνάμεων κατά την βάδιση διέρχεται ανομοιόμορφα, από την έξω μεριά του γόνατος. Το ανάποδο συμβαίνει με την ραιβογονία.

• Το αποτέλεσμα είναι να φθείρεται η συγκεκριμένη περιοχή του γόνατος που δέχεται περισσότερες δυνάμεις, με αποτέλεσμα κατά την ενήλικη ζωή να παρουσιαστούν τα πρώτα σημάδια πόνου στην άρθρωση του γόνατος.

Όσο μεγαλύτερος ο βαθμός της βλαισογονίας τόσο πιο νωρίς θα εμφανιστούν οι πόνοι.

• Η συνεχής ανομοιόμορφη κατανομή των δυνάμεων θα οδηγήσει σταδιακά στην φθορά της άρθρωσης του γόνατος που ενδεχομένως να οδηγήσει σε πιο νεαρή ηλικία σε μια επέμβαση αντικατάστασης της άρθρωσης του γόνατος.

Βλαισογονία σε παιδιά – Πως αντιμετωπίζεται;

Πρωταρχικός στόχος είναι να εκτιμηθεί η βλαισογονία σε συνάρτηση με την ηλικία του παιδιού. Όταν πρόκειται για βλαισογονία που είναι αναμενόμενη και φυσιολογική σύμφωνα με την ηλικία του παιδιού, αναμένουμε την φυσιολογική υποστροφή της από τον ίδιο τον οργανισμό. Αυτό είναι κάτι που παρατηρείται στη συντριπτική πλειοψηφία των περιπτώσεων.

• Όταν μια βλαισογονία επιμένει πέρα από την ηλικία που κανονικά θα έπρεπε να υποχωρήσει, τότε μιλάμε για την ιδιοπαθή βλαισογονία, που πλέον γνωρίζουμε ότι δεν θα διορθωθεί από τον ίδιο τον οργανισμό.

Ενδεικτικά αναφέρουμε ότι μετά την ηλικία των 7-8 ετών, η απόσταση μεταξύ των αρθρώσεων της ποδοκνημικής θα πρέπει να είναι <8cm.

Πολυάριθμες μελέτες και επιστημονικά άρθρα έχουν μελετήσει τον ρόλο των ναρθηκών, των ειδικών υποδημάτων, των „πάτων“ κ.α. και κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι δεν έχουν καμία επίδραση και κανέναν ρόλο στην διόρθωση της βλαισογονίας.

Angular Deformities of the Lower Limb in Children – Asian J Sports Med

• Η οριστική και ίσως και η μοναδική αντιμετώπιση της βλαισογονίας είναι η χειρουργική, με μέθοδο εκλογής την προσωρινή επιφυσιόδεση. Το χειρουργείο αυτό εκμεταλλεύεται τα σημεία από τα οποία αναπτύσσεται το οστό για να τα μπλοκάρει και να καθοδηγήσει την ανάπτυξη του οστού προς την σωστή κατεύθυνση. Πρόκειται για ένα ελάχιστα επεμβατικό χειρουργείο, με μικρή τομή, μετά από το οποίο ο μικρός ασθενής μπορεί να φορτίσει το πόδι του σχεδόν αμέσως.

Η μέθοδος αυτή του χειρουργείου και τα πλεονεκτήματά της περιγράφονται αναλυτικά σε άλλο άρθρο μας, το οποίο μπορείτε να διαβάσετε εδώ.