Κάταγμα αντιβραχίου σε παιδιά

Ανατομία

Στην παιδική ηλικία, τα οστά εμφανίζουν και τις λεγόμενες αυξητικές πλάκες.

Τα σημεία αυτά των οστών (αυξητικές πλάκες) είναι οι „περιοχές“ από τις οποίες θα αναπτυχθεί και θα αυξηθεί το μήκος των οστών. Για αυτόν τον λόγο η ταξινόμηση των κακώσεων αυτών των σημείων στα παιδιά έχει μία δική της ταξινόμηση (την ταξινόμηση Salter-Harris) που την περιγράφουμε στην Παιδοτραυματολογία.

Κάταγμα αντιβραχίου σε παιδιά: Παθοφυσιολογία

Ο μηχανισμός που θα συμβεί ένα κάταγμα αντιβραχίου είναι συνήθως ένας από τους παρακάτω:

• Πτώση πάνω σε τεντωμένο χέρι (το παιδί δηλαδή βάζει το χέρι του να στηριχτεί μετά από μία πτώση).
• Άμεση πτώση πάνω στο χέρι (χωρίς να είναι τεντωμένο).
• Άμεσο χτύπημα πάνω στο χέρι (χωρίς πτώση). Χτύπημα δηλαδή από αντικείμενο που μπορεί να πέσει πάνω στο χέρι (πχ πέτρα) ή από αντικείμενο που μπορεί να χτυπήσει το χέρι μας (πχ κατά τη διάρκεια αθλητικών δραστηριοτήτων: μπάλα, κάποιο μπαστούνι ή ρακέτα κλπ.).

Κάταγμα αντιβραχίου σε παιδιά:  Εντόπιση

Ένα κάταγμα αντιβραχίου σε παιδιά μπορεί να αφορά σε ένα από τα δύο οστά ή και στα δύο (κερκίδα – ωλένη). Επίσης ένα κάταγμα αντιβραχίου μπορεί να συμβεί σε οποιοδήποτε σημείο κατά μήκος του οστού (περιφερικό άκρο, μεσότητα, κεντρικό άκρο κλπ.).

Μία απλή προσέγγιση είναι η παρακάτω:
⦁ Κατάγματα στο περιφερικό άκρο ενός οστού (κοντά στον καρπό). Αποτελούν την πλειοψηφία, ποσοστό 60-75%.
⦁ Κατάγματα στη μεσότητα του οστού. Ποσοστό 20%.
⦁ Κατάγματα στο κεντρικό άκρο του οστού (κοντά στον αγκώνα). Ποσοστό 5-10%.

Κάταγμα αντιβραχίου σε παιδιά: Διάφοροι τύποι

Οι διάφοροι τύποι και η μορφολογία των καταγμάτων αντιβραχίου σε παιδιά απαιτεί πολύ πιο εξειδικευμένη ανάλυση. Εδώ θα αναφέρουμε μόνο του πιο συχνούς τύπους.

• Κάταγμα „δίκην πόρπης“ : Έχει εξαιρετική πρόγνωση. Δείτε ένα παράδειγμα στην παρακάτω εικόνα.
• Κάταγμα μετάφυσης: Κάταγμα που δεν επηρεάζει – δεν διασχίζει την επιφυσιακή πλάκα.
• Κάταγμα της επιφυσιακής πλάκας: Σε αντίθεση με το προηγούμενο, το κάταγμα αυτό διαπερνά την επιφυσιακή πλάκα. Σε αυτά τα κατάγματα μπορεί να απαιτηθεί πιο συχνά μία άψογη ανάταξη ή και χειρουργείο.
• Κάταγμα τύπου „χλωρού ξύλου“: Δεν είναι πλήρες κάταγμα και έχει ως αποτέλεσμα το οστό να „λυγίσει“. Δείτε ένα παράδειγμα στην παρακάτω εικόνα.
• Πλήρες κάταγμα: Το οστό χάνει οποιαδήποτε επαφή με το υπόλοιπο οστό που έσπασε.
• Κάταγμα Monteggia: Συνδυασμός κατάγματος της ωλένης και εξαρθρήματος (ή κατάγματος πιο σπάνια) της κερκίδας.
• Κάταγμα Galeazzi: Συνδυασμός κατάγματος της κερκίδας και εξαρθρήματος της ωλένης.

Συμπτώματα

Ένα παιδί με κάταγμα αντιβραχίου θα εμφανίζει όλα ή περισσότερα από τα παρακάτω:

• Πόνο και αδυναμία να κουνήσει το τραυματισμένο σκέλος
• Πιθανή παραμόρφωση του χεριού (ιδίως σε παρεκτοπισμένα ή πλήρη κατάγματα).
• Οίδημα, πρήξιμο ακόμη και αιμάτωμα ή „μελανιά“ στην περιοχή.
• Μούδιασμα ή „μυρμήγκιασμα“ στο χέρι (ενδεικτικό κάκωσης κάποιου νεύρου).

Ακτινογραφίες

Επειδή ένα κάταγμα αντιβραχίου μπορεί να συνδυάζεται και με κάκωση στην περιοχή του καρπού ή στον αγκώνα καλό θα ήταν στον ακτινολογικό έλεγχο να συμπεριληφθούν και αυτές οι περιοχές.

Ιδιαίτερα στην παιδική ηλικία και σε ορισμένα κατάγματα, η διάγνωση μπορεί να γίνει με έναν απλό υπέρηχο χωρίς τη χρήση ακτινογραφίας και συνεπώς ακτινοβολίας.

Αντιμετώπιση

Η μεγάλη ποικιλία και μορφολογία των καταγμάτων αντιβραχίου σε παιδιά καθώς και η ηλικία του παιδιού (από 1 έτους μέχρι 15 ετών) καθιστούν αδύνατη μία μεμονωμένη απάντηση σε αυτό το ερώτημα.

Γενικώς όμως η αντιμετώπιση χωρίζεται σε μη χειρουργική και χειρουργική θεραπεία.

Μη χειρουργική θεραπεία

Η μεγαλύτερη πλειοψηφία των καταγμάτων αντιβραχίου στην παιδική ηλικία θα αντιμετωπιστεί συντηρητικά (χωρίς χειρουργείο δηλαδή).  Γύψος ή γυψονάρθηκας θα απαιτηθεί από 3-4 εβδομάδες έως και 6 εβδομάδες (αναλόγως την ηλικία και το κάταγμα).

Σε περίπτωση που ένα κάταγμα είναι παρεκτοπισμένο μπορεί να απαιτηθεί ανάταξη (να φέρουμε δηλαδή το οστό που έσπασε στην σωστή του θέση). Η ανάταξη καλό είναι να διενεργηθεί υπό γενική αναισθησία για να μην πονέσει το παιδί. Μετά την ανάταξη θα τοποθετηθεί πάλι γύψος για να συγκρατήσει τα καταγματικά άκρα στη σωστή θέση.

Ο επανέλεγχος (πόσο συχνά θα γίνεται και πότε) θα εξαρτηθεί από το κάθε κάταγμα, την ανάταξη και την ηλικία του παιδιού. Οι οδηγίες δηλαδή που δίνονται είναι σε μεγάλο βαθμό εξατομικευμένες.

Χειρουργική θεραπεία

Η χειρουργική θεραπεία θα απαιτηθεί στις εξής περιπτώσεις:

• Ανοικτό κάταγμα: το οστό δηλαδή έχει διαπεράσει το δέρμα.
• Το κάταγμα δε μπορεί να αναταχθεί σε σωστή θέση ακόμη και μετά από προσπάθειες ανάταξης.
• Το κάταγμα έχει αρχίσει να „κολλάει“ σε μη σωστή θέση.
• Κατάγματα της επιφυσιακής πλάκας πρέπει να αναταχθούν τέλεια για να μην επηρεάσουν την ανάπτυξη του οστού.

Συμπερασματικά

• Τα κατάγματα που βρίσκονται πιο κοντά στον καρπό έχουν γενικότερα καλύτερο αποτέλεσμα (καλύτερο δυναμικό πώρωσης σε σωστή θέση) σε σύγκριση με αυτά της μεσότητας και τα κατάγματα που βρίσκονται πιο κοντά στον αγκώνα.
• Η πιθανή δυσκαμψία του αγκώνα και του καρπού μετά την αφαίρεση του γύψου πρέπει να συνεκτιμηθεί για να αποφασιστεί κ ο ιδανικός χρόνος παραμονής του γύψου.
• Οι δραστηριότητες που επιτρέπεται να κάνει το παιδί μετά την αφαίρεση του γύψου θα πρέπει να συζητηθούν για να μην συμβεί ξανά κάποιο κάταγμα στην περιοχή καθώς τα οστά για κάποιο διάστημα θα είναι πιο αδύναμα.
• Εάν το κάταγμα έχει επηρεάσει την αυξητική πλάκα ενδέχεται να απαιτηθούν επανέλεγχοι και χρόνια μετά για να βεβαιωθεί η σωστή ανάπτυξη του οστού.