Μονήρης κύστη των οστών

Η μονήρης κύστη των οστών αποτελεί μία πολύ συχνή οστική „αλλοίωση“, που συναντάται σχεδόν πάντα στην παιδική ηλικία.

Για να το πούμε όσο πιο απλά γίνεται, η μονήρης κύστη των οστών αποτελεί μία κύστη στο οστό, μία κοιλότητα θα λέγαμε, που αντί να είναι γεμάτη φυσιολογικό οστό όπως όλο το υπόλοιπο οστό, είναι γεμάτη με υγρό. Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά και με άλλους καλοήθεις όγκους στην παιδική ηλικία μπορείτε να πατήσετε εδώ.

Μονήρεις οστικές κύστες: Βασικά χαρακτηριστικά

• Αποτελούν την τρίτη πιο συχνά εμφανιζόμενη οστική αλλοίωση (μετά το μη οστεοποιούμενο ίνωμα και το οστεογχόνδρωμα).

• Εμφανίζονται συχνότερα στα αγόρια (συχνότητα αγόρια/κορίτσια=2/1).

• Κατά συντριπτική πλειοψηφία εντοπίζονται στις ηλικίες 5-15 ετών.

• Είναι σχεδόν απίθανο να παρατηρήσουμε μονήρη οστική κύστη σε ηλικία άνω των 20 ετών καθώς με το πέρας της σκελετικής ανάπτυξης, οι κύστες έχουν την τάση να μειώνονται σε μέγεθος και να επουλώνονται.

Μονήρης κύστη των οστών: Εντόπιση

• Οι μισές σχεδόν οστικές κύστες (50%) εντοπίζονται στο άνω τριτημόριο του βραχιονίου οστού.

• Πολύ συχνή εντόπιση (25% των περιπτώσεων) εντοπίζονται στο άνω τριτημόριο του μηριαίου οστού.

Μονήρης κύστη των οστών μπορεί να εμφανιστεί και σε διάφορα άλλα σημεία όπως για πράδειγμα:

• Πτέρνα, κάτω τριτημόριο κνήμης, περιφερικό άκρο κερκίδας, μετακάρπια και φάλαγγες.

• Ακτινολογικά εντοπίζονται κεντρικά, στην μετάφυση των μακρών οστών

Αιτιολογία και ταξινόμηση των οστικών κύστεων

Η αιτιολογία ανάπτυξης μίας μονήρους κύστης των οστών δεν έχει πλήρως διευκρινιστεί. Θεωρείται πως είναι το αποτέλεσμα τοπικής διαταραχής της οστεοποίησης με αποτέλεσμα να μην σχηματίζεται φυσιολογικό οστό στην περιοχή και συνεπώς εμφανίζεται η κύστη.

Η μονήρης κύστη των οστών μπορεί να ταξινομηθεί σε:

• Ενεργής κύστη: γειτνιάζουν με τον συζευτικό χόνδρο των οστών, χωρίς όμως να τον διαπερνούν. Εμφανίζονται κυρίως σε ηλικίες <12 ετών.

• Ανενεργής κύστη: διαχωρίζονται από τον συζευτικό χόνδρο με φυσιολογικό οστό και καθώς το οστό μεγαλώνει σε μήκος επεκτείνονται και αυτές προς τη διάφυση του οστού. Εμφανίζονται κυρίως σε ηλικίες >12 ετών.

Η ταξινόμηση των μονήρων οστικών κύστεων δεν περιλαμβάνει την ανευρυσματική κύστη των οστών. Η ανευρυσματική οστική κύστη αποτελεί άλλη κατηγορία οστικής κύστης που θα αναλυθεί σε άλλο άρθρο.

Μονήρης κύστη των οστών: Συμπτώματα και Διάγνωση

Η μονόχωρη οστική κύστη στην πλειοψηφία των παιδιών δεν προκαλεί κανένα σύμπτωμα.

• Σχεδόν πάντα η διάγνωση γίνεται όταν μετά από κάποιον (μικρο)τραυματισμό εμφανιστεί πόνος στην περιοχή. Η ακτινογραφία σε αυτήν την περίπτωση θα μας δείξει πιθανό κάταγμα του οστού και την παρουσία της οστικής κύστης. Το κάταγμα δηλαδή συνέβη λόγω της ύπαρξης της κύστης (η οποία τοπικά αποδυνάμωσε το οστό και με έναν τραυματισμό σημειώθηκε κάταγμα του οστού).

Πιο σπάνια ήπια επεισόδια πόνου μπορεί να αποτελέσουν την αφορμή για ακτινολογικό έλεγχο και τότε να βρεθεί η παρουσία της κύστης. Σε αυτήν την περίπτωση κάνουμε λόγο για τυχαίο εύρημα.

Σε περίπτωση που υπάρχει κάταγμα σε υπόβαθρο οστικής κύστης η ακτινογραφία θα μας δείξει το χαρακτηριστικό εύρημα του „πεσμένου θραύσματος“ =(fallen leaf sign), το οποίο είναι παθογνωμικό (χαρακτηριστικό) της μονήρους οστικής κύστεως.

Σημαντικό είναι κατά την κλινική εξέταση να ληφθεί ένα πλήρες ιστορικό και να ερωτηθεί εάν ο ασθενής εμφάνιζε πόνο κατά τη διάρκεια της νύχτας (ή αν υπήρχε πόνος που τον ξυπνούσε από τον νυχτερινό ύπνο).

Θα χρειαστούν άλλες εξετάσεις;

Συνήθως η ακτινογραφία είναι και η μοναδική εξέταση που θα χρειαστεί για τη διάγνωση.

Ακτινολογικά η μονήρης κύστη των οστών θα έχει τα εξής χαρακτηριστικά: σαφώς αφοριζόμενη, οστεολυτική περιοχή που εντοπίζεται κεντρικά στη μετάφυση των μακρών οστών με ελάχιστη ή καθόλου περιοστική αντίδραση.

Αξονική τομογραφία, μαγνητική τομογραφία ή ακόμη και βιοψία στην πλειοψηφία των περιπτώσεων δε θα χρειαστούν. Θα ζητηθούν μόνο εάν από τα ακτινολογικά ευρήματα δεν είναι σίγουρο ότι πρόκειται για μονήρη οστική κύστη ή αν υπάρχουν υποψίες ότι πρόκειται για κάποια άλλη παθολογική κατάσταση (π.χ. ανευρυσματική κύστη, εγχόνδρωμα, μη οστεοποιηθέν ίνωμα, ινώδη δυσπλασία κλπ.).

Η θεραπεία στη μονήρη (μονόχωρη) κύστη των οστών

Να σημειωθεί ότι η αντιμετώπιση της μονήρους κύστης των οστών διαφέρει από παιδί σε παιδί και εξαρτάται από:

• την εντόπιση (διαφορετική αντιμετώπιση στο βραχιόνιο – διαφορετική στο μηριαίο οστό).

• το μέγεθος της κύστης και την πιθανότητα πρόκλησης κατάγματος.

• την ύπαρξη ήδη κάποιου κατάγματος.

• την (πιθανή) συμπτωματολογία και ηλικία του παιδιού.

Κύστη στο βραχιόνιο οστό:

• Παιδιά που παρουσιάζονται με κάταγμα στο βραχιόνιο οστό λόγω της οστικής κύστης αντιμετωπίζονται συντηρητικά με ανάρτηση του σκέλους. Η πώρωση του κατάγματος δε σημαίνει πάντα ότι θα επουλωθεί και η κύστη.

• Μεγάλες κύστες χωρίς κάταγμα στο βραχιόνιο αντιμετωπίζονται με έγχυση ένεσης κορτικοστεροειδούς στην κοιλότητα της κύστης (ή άλλες ενέσεις η επεξήγηση των οποίων ξεφεύγει από τα πλαίσια αυτού του άρθρου).

• Μικρότερες κύστες πρέπει να ελέγχονται ακτινολογικά ανά τακτά χρονικά διαστήματα.

Κύστη στο μηριαίο οστό:

Επειδή το μηριαίο οστό ανήκει στα κάτω άκρα και „σηκώνει“ αρκετό βάρος καθώς περπατάμε, η αντιμετώπιση της κύστης εδώ θα είναι ελαφρώς διαφορετική.

Ήδη σε μικρότερου μεγέθους κύστες (συγκριτικά με το βραχιόνιο οστό) θα συστηθεί η μέθοδος της απόξεσης, πλήρωσης της κοιλότητας της κύστεως με μόσχευμα και σταθεροποίηση είτε με πλάκα και βίδες είτε με ελαστικούς ήλους αναλόγως της εντόπισή της.

Να θυμάστε ότι η οστική μονήρης κύστη εμφανίζει τάση για υποτροπή που μπορεί να φτάνει σε ποσοστό από 20-40%. Τα καλά νέα όμως είναι ότι καθώς το παιδί πλησιάζει στην ενηλικίωση, η μονήρης κύστη των οστών τείνει να επουλώνεται και να εξαφανίζεται.